Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ
Ν Ξ Ο Π Ρ Σ Τ Υ Φ Χ Ψ Ω

 

α. Άρθρο θηλυκό της ονομαστικής του ενικού που μπαίνει πάντα στο τέλος της λέξης, π.χ. φιάτα = το κορίτσι. Το άρθρο ε της κλητικής του ενικού που είναι η αρχή του λόγου μας φεύγει και στην ονομαστική μπαίνει το α, π.χ. κλητική φιάτε = κορίτσι, στην ονομαστική γίνεται φιάτα = το κορίτσι, δηλαδή φιάτεα = φιάτα.

α. Αρσενικό και θηλυκό άρθρο της γενικής του πληθυντικού που μπαίνει πάντα μπροστά από την λέξη. Το α είναι συντομογραφία του αρσενικού άρθρου αλ^ου και του θηλυκού αλι, π.χ. αλ^ου φιτσσιόρουλου = των αγοριών, αλι φἔτουλου = των κοριτσιών. Παραλείπεται το λ^ου από το αρσενικό και το λι από το θηλυκό οπότε μένει το α σαν άρθρο για αρσενικό και θηλυκό.

α φιτσιόρουλου = των αγοριών – α φἔτουλου = των κοριτσιών

α. Πρόθεση σε στάση και κίνηση, π.χ. ἔστ^ου α κάσε = είμαι στο σπίτι, νἔνγκ^ου α κάσε = πηγαίνω στο σπίτι.

ἔστι α μέτα = είναι της μητέρας σου, τζέγι α μέτα = πες στη μητέρα του. Στον πληθυντικό: τζέ α μουγιἔρουλου = πες στις γυναίκες,

ἔστι α φιτσσιόρουλου = είναι των αγοριών κ.λπ..

Αβαλἔϊ: Αναποδιά, ζημιά, αβαρία, πρόβλημα. Α-βδἔλαε-α: Αβδέλλα κοινώς βδέλλα.

Αβἔρι-α: Επάρκεια αγαθών, αφθονία, πλούτος.

Αβινάρ^ου-ου: Κυνηγός-θηρευτής.

Αβινάτικ^ου-ου: Το κυνήγημα του άγριου ζώου για σκότωμα.

Αβίν^ου: Θηρεύω, κυνηγώ με σκοπό να σκοτώσω το θήραμα (συνήθως άγριο ζώο) για να το μαγειρέψω να το φάω. Σήμερα βέβαια λίγοι κυνηγούν γι’ αυτό το σκοπό. Οι περισσότεροι κυνηγούν για χόμπι ή έτσι για πλάκα.

Άβιρε-α: Δροσιά, σκιερό μέρος, αεράκι, αύρα.

Αβιρἔτζ^ου: Δροσίζω και δροσίζομαι, κάθομαι σε μέρος δροσερό.

Αβλάκι^ου-ου: Μικρό κανάλι για πότισμα, αυλάκι.

Αβλί-α: Το ευρύτερα φραγμένο μέρος του σπιτιού και όχι μόνο μπροστά στο σπίτι, δες και αμπόϼ^ου.

Αβντάγκ^ου: Αυξάνω, μεγαλώνω, επιμηκύνω, πολλαπλασιάζω.

Άβντ^ου: Ακούω, υπακούω, δες και πρίν/ντ^ου.

Αβόστ^ου: Αντωνυμία, δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού, δικός σας.

Αβούτ^ου-ου: Αποκατεστημένος, πλούσιος, ο έχων.

Αβτζάτ^ου: Θηλυκό αβτζάτε – ακουστός, ξακουστός, φημισμένος, σημαίνον πρόσωπο.

Αβτζέτ^ου-ου: Θηλυκό, Αβτζέτε-α = ακουσμένος όχι για καλό.

Αγαιλισἔστ^ου: Εξαντλώ, εξαντλούμαι, λιποθυμώ από την εξάντληση.

Αγάλια και Παγάλια: Ήρεμα, σιγά, περίμενε.

Άγαλμε-α: Άγαλμα.

Αγάπι-α: Αγάπη, Αγαπισἔστ^ου-αγαπώ, δες και βρἔρι.

Αγιαζμό-λου: πληθυντικός αγιάζματι-λι, αγιασμός, αγιασμένο νερό.

Αγιάζμου: Ο δυόσμος, το φυτό.

Άγι^ου-ου: Καλός, ήσυχος, πράος, άγιος δες και σέμν^ου.

Άγι^ου-ου: πληθυντικός άγι-λι, το σκόρδο.

Αγιούρα: Αλλού, σε άλλο μέρος, σε άλλον τόπο.

Αγιουσἔστ^ου: Αγιάζω και ραντίζω με αγιασμένο νερό.

Αγκαιϼσσ^ιέστ^ου: Ξεχνώ-λησμονώ. Αγκαιϼσσιέτ^ου-ου: ξεχασμένος, αγκαιϼσσιάρι: ξέχασμα.

Αγκουντἔστ^ου: Χτυπώ-βαράω. Αγκουντίτ^ου-ου: χτυπημένος. Αγκουντἔρι: χτύπημα.

Άγκουστ^ου-ου: Αύγουστος.

Άγκρου & άγκουρου: Το χωράφι, ο αγρός.

Αγνάνγκια: Απέναντι, αγνάντι.

Αγνανντιψἔστ^ου: Αγναντεύω.

Αγνόσ^ου & αγουνόσ^ου & γουνόσ^ου: Αηδία, σιχαμάρα.

Αγόϊ & Αγόγι: Αγώγι-φορτίο και αμοιβή. Αγογιάτου: αγωγιάτης.

Αγόνια & καγόνια: Βιαστικά, γρήγορα, ταχέως.

Αγουγιψἔστ^ου: Ενοικιάζω ζώα για αγώγι.

Αγουνἔστ^ου: Διώχνω, αγουνἔρι: διώξιμο, αγουνίτ^ου-ου: διωγμένος.

Αγουνί-α: Αγωνία.

Αγουννιουσἔστ^ου: Βιάζω, μι αγουννιουσἔστ^ου: βιάζομαι, αγουννιουσἔρι: βιασύνη, αγουννιουσίτ^ου-ου: βιαστικός.

Αγουρίδε-α: Πληθυντικός αγουρίτζ^ι: άγουρο σταφύλι. Αγράντζαλ^ου: αγιόκλημα.

Άγουρ^ου-ου: Αγίνωτος, άγουρος, δες και νιφάπτ^ου-ου.

Αγρίμι-α: Άγριο ζώο-αγρίμι. Άγρ^ου: Άγριος άνθρωπος.

Αδιαφουρισἔστ^ου: Αδιαφορώ, παραμελώ. Άϊδι: άδεια.

Αδικιψἔστ^ου: Αδικώ. Αδικιψίτ^ου-ου: αδικημένος. Αδικί: αδικία.

Αδυνατισἔστ^ου: Αδυνατίζω. Αδύνατου: αδύνατος. Αδυναμία: αδυναμία.

Αζβάϼα: Σέρνοντας, σερνόμενο, τραβώντας σβάρνα.

Αζγκάν^ου-ου: Φιλήδονος, ερωτομανής, σεξομανής. Θηλ.: αζγκάνε-α.

Άζε: Σήμερα. Ντιάζε: από σήμερα. Αζέρι: πρόσφατο, σημερινό.

Άζμ^ου-ου: Εχθρός. Αζμιλαέκι-α: έχθρα. Άζννι-ε: Εχθροί, οι.

Αζμπόρ^ου: Πετώ, ίπταμαι για πτηνά. Αζμπώρε: πετάει στον αέρα.

Αζμπούτζουρ^ου: Καταπονώ και καταπονούμαι τρέχοντας.

Άθε^ου-ου: Άθεος. Αθάνατ^ου-ου: αθάνατος.

Αθήνε-α: Αθήνα, η. Αθηνἔου: Αθηναίος. Αθινἔ-ε: Αθηναία, η.

Άϊ & Άϊντι: Έλα. Άϊντι νκουλιά: έλα εδώ κοντά. Άϊντε: όπως το ελληνικό.

Αΐστ^ου: Ετούτος. Αΐστε: ετούτη. Αΐτσσ^ι: ετούτοι. Αΐστι: ετούτες.

Αϊτό-λου: Αετός. Δες και βουλτούρ^ου-ου.

Ακαικισἔστ^ου & ακικαισἔστ^ου: Εννοώ, καταλαβαίνω, εμπεδώνω, βλέπω και ακούω.

Ακάλιγι: Ορθώς, δικαίως, αληθώς, του καλού και ίσιου δρόμου.

Ακάσε: Στο σπίτι. ἔστ^ου ακάσε: είμαι στο σπίτι.

Ακάτσ^ου: Πιάνω. Μι ακάτσ^ου: πιάνομαι, τσακώνομαι. Πληθ.: ακιτσάτσ^ι-ιε: πιασμένοι, τσακωμένοι.

Ακιέμ^ου: Καλώ, προσκαλώ. Ακιμάτ^ου-ου: καλεσμένος, προσκεκλημένος. Ακιμάρι-α: κάλεσμα. Νι ακιμάτ^ου-ου: ακάλεστος. Πληθυντικός ακιμάτσ^ι-ιε: καλεσμένοι. Θηλ.: ακιμάτε-α, αμιμάτι-λι.

Ακό & ακότσι: Εκεί, εκεί δα. Τίσσ^ι ακό: ακριβώς εκεί.

Ακόπυρ^ου: Καλύπτω, συγκαλύπτω, σκεπάζω, προφυλάσσω. Ακουμμπουσἔστ^ου: Ακουμπώ. Δες και ντόπουρ^ου.

Άκ^ου-ου: Βελόνα. Πληθυντικός άτσι-λι. Ακάρ^ου-ου: βελονοθήκη.

Ακρἔστ^ου: Ξινίζω. Άκουρ^ου-ου: ξινός. Θηλ.: άκουρε-α.

Αλάβντ^ου: Παινεύω, εγκωμιάζω. Μι αλάβντ^ου: παινεύομαι. Αλαεβντάτου-ου: παινεμένος. Πληθ.: αλαεβντάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλαεβντάτε-α. Πληθ.: αλαεβντάτι-λι.

Αλάγκ^ου: Περιφέρομαι, περιοδεύω, τριγυρνώ στις αλάνες, αλανεύω. Αλαιγκάτ^ου-ου: τριγυρισμένος. Θηλ.: αλαιγκάτε-α. Πληθ.: αλαιγκάτσ^ι-ιε.

Άλαε-α: Ζημιά, πρόβλημα, κακό, χάλι, χάλια, άσχημη κατάσταση. Πιτσά^ι άλαε = έπαθα ψυχική ζημιά.

Αλαεξἔστ^ου: Ανταλλάσσω, μεταβάλλω, αλλάζω. Μι αλαεξἔστ^ου: αλλάζω εγώ. Πληθ.: αλαιξίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλαιξίτε-α. Πληθ.: αλαιξίτι-λι.

Αλαινντισἔστ^ου: Καταπονώ, κατακουράζω, λαχανιάζω, τρέχω. Μι αλαινντισἔστου: καταπονούμαι, λαχανιάζω. Αλαινντισίτ^ου-ου: καταπονημένος, λαχανιασμένος. Πληθ.: αλαινντισίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλαινντισίτε-α. Πληθ.: αλαινντισίτι-λι.

Αλάν/τ^ου: Ο άλλος, ο έτερος. Πληθ.: αλάντσ^ι. Θηλ.: αλάν/τε. Πληθ.: αλάν/τι.

Αλάσ^ου: Αφήνω. Αλαισάτ^ου-ου: αφημένος, παρατημένος. Πληθ.: αλαισάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλαισάτε-α. Πληθ.: αλαισάτι-λι.

Αλάτρ^ου: Γαβγίζω, αλυχτώ. Αλαετράρι: το γάβγισμα

Αλγκἔστ^ου: Ασπρίζω, λευκαίνω, λευκαίνομαι. Άλμπ^ου-ου: άσπρος. Πληθ.: άλγκ^ι-ιε. Θηλ.: άλμπε-α. Πληθ.: Άλμπι-λι. Αλμπιάτσε-α: ασπράδα, λευκότης.

Αλγκίνε-α: Μελίσσι, σμήνος μελισσιών, η βασίλισσα με το λαό της.

Αλἔγκ^ου: Διαλέγω, ξεδιαλέγω. Αλἔπτ^ου-ου: διαλεγμένος, εκλεκτός. Πληθ.: αλἔπτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλἔπτε, α. Πληθ.: αλἔπτι-λι.

Αλἔϊ-α: Τουαλέτα, αποχωρητήριο.

Αλἔπιτ^ου-μι αλἔπιτ^ου: Πετάγομαι, ρίχνομαι, ξεπετάγομαι, σπεύδω. Μι αλιπιτάι πεν ακό: πετάχτηκα μέχρι εκεί. Σι αλιπιτέ: ξεπετάχτηκε.

Άλιε-α: Είδος άγριου χόρτου που οι ακίδες του καρφώνονται στα μαλλιά των προβάτων.

Αλικἔστ^ου: Κολλώ, συγκολλώ. Μι αλικἔστ^ου: κολλάω, πιάνομαι στο χορό, σκαρφαλώνω, ανεβαίνω σε δέντρο. Αλικίτ^ου-ου: κολλημένος. Θηλ.: αλικίτε-α. Πληθ.: αλικίτσιε-αλικίτι-λι

Αλίμουνα: Αλίμονο. Αλίμουνα ντι τίνι: αλίμονό σου.

Αλινάτ^ου-ου: Ανεβασμένος. Πληθ.: αλινάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αλινάτε-α. Πληθ.: αλινάτι-λι.

Αλίνγκ^ου: Γλείφω. Αλιντζἔρι-α: γλείψιμο. Αλίμ/πτ^ου-ου: γλειμμένος και γλείφτης.

Αλίν^ου: Ανεβάζω, υψώνω, προάγω. Μι αλίν^ου: ανεβαίνω, ανέρχομαι.

Α-λισίβε-α: Σταχτόνερο, χρησιμεύει για πλύσιμο πολύ λερωμένων ρούχων λόγω της αλκαλικότητας του.

Αλιφί-α: Αλοιφή.

Αλμπιάτσε-α: Ασπράδα, λευκότης και το ασπράδι του αυγού. Άλμπ^ου-ου: άσπρος.

Άλμπιλι: Τα λευκοντυμένα πνεύματα. Λέγεται: ζμπουϼέσστι κου άλμπιλι: μιλάει με το υπερφυσικό τα πνεύματα, για άνθρωπο που μιλάει μόνος του, σε ήρεμους τόνους, δες και τζίνντιλι.

Αλόνι-α: Αλώνι.

Αλόρ^ου: Δικός τους. Αλού^ι: δικό του. Αγέ^ι: δικό της.

Άλ^ου = του: Αρσενικό άρθρο γενικής ενικού. Αλί = της: θηλυκό άρθρο γενικής ενικού.

Αλούμτ^ου: Παλεύω, πασχίζω, αγωνίζομαι.

Αλούν^ου-ου: Φουντουκιά, λεπτοκαρυά. Αλούνι-α: φουντούκι.

Άλτεσόϊ: Άλλο είδος, άλλο σόι, με άλλον τρόπο.

Άλτ^ου: Άλλος, έτερος. Άλτε: άλλη, έτερη. Άλτσ^ι: άλλοι. Άλτι: άλλες.

Αλτώρε: Άλλη φορά. Άλτε ώρε: άλλη ώρα.

Αλώτ^ου-ου: Ζυμάρι, ζύμη. Ντι αλώτ^ου: από ζυμάρι.

Αμ/πουλισἔστ^ου: Παλεύω, πολεμάω, αγωνίζομαι.

Αμ/πούτ^ου: Βρωμάω και βρομίζω. Αμ/πουτσόσ^ου-ου: βρώμικος, βρωμιάρης. Πληθ.: αμ/πουτσόσ^ι-ιε. Θηλ.: αμ/πουτσώσε-α. Πληθ.: αμ/πουτσώσι-λι. Αμ/πουτσουτούρ^ι: βρωμιές.

Αμ: Αμ, κατά το ελληνικό. Αμ νου σφάτσι: αμ δεν γίνεται.

Άμα & μα: Αν. Άμα σι νἔντζ^ι: αν πας.

Αμάν: Κατά το ελληνικό, χάρις, έλεος.

Αμανἔτι: Ενέχυρο, παρακαταθήκη.

Αμανίν/τι: Κάποτε στο παρελθόν.

Αμαϼἔστ^ου: Πικραίνω. Αμάϼ^ου-ου: πικρός. Πληθ.: αμάρ^ι-ιε. Θηλ.: αμάϼε-α. Πληθ.: αμάϼι-λι.

Αμάρι-α: Θάλασσα. Του αμάρα ατσά λάϊα: στη θάλασσα την μαύρη, στον αγύριστο.

Αμαϼτισἔστ^ου: Αμαρτάνω. Αμαϼτί-α: αμαρτία. Αμαϼτισίτ^ου-ου: Αμαρτημένος.

Αμβιλἔστ^ου: Σκεπάζω. Αμβιλίτ^ου-ου: σκεπασμένος. Πληθ.: Αμβιλίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αμβιλίτε-α. Πληθ.: αμβιλίτι-λι.

Αμβιϼτἔστ^ου: Τυλίγω. Αμβιϼτίτ^ου-ου: τυλιγμένος. Πληθ..: αρβιϼτίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αμβιϼτίτε-α. Πληθ.: αμβιϼτίτι-λι.

Αμἔλ^ου και αμἔ^ου: Δικό μου, δικός μου. Αμιά: δική μου.

Αμίν/τι: Ανάμνηση, θύμηση. Λέγεται μαζί με το αντούκ^ου ή με το τσέν^ου. Π.χ.: α-ντούκ^ου αμίν/τι: φέρνω στη μνήμη μου. Τσέν^ου αμίν/τι: κρατώ στη μνήμη μου.

Αμίν^ου: Ρίχνω, πετάω. Αμινάτ^ου-ου: ρηγμένος. Πληθ.: αμινάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αμινάτε-α. Πληθ.: αμινάτι-λι.

Αμιρίτζ^ου: Αναπαύομαι το μεσημέρι στη σκιά, τόπος σκιερός για τον μεσημεριανό ύπνο των ζώων.

Αμιώφι-λι: Προσφώνηση της νύφης στον πεθερό αλλά και σε κάθε αδελφό ή εξάδελφο του πεθερού.

Αμμπάρα: Το σωστό, το ορθό, το καλό, το βολικό, το δίκαιο.

Αμόνι-α: Αμόνι του σιδηρουργού.

Άμ^ου: Έχω. Βοηθητικό ρήμα, πρώτο πρόσωπο ενεστώτα.

Αμουϼτσέστ^ου & αμούϼτσ^ου: Μουδιάζω. Αμουϼτσέτ^ου-ου: μουδιασμένος. Πληθ.: αμουϼτσέτσ^ι-ιε. Θηλ.: αμουϼτσέτε-α. Πληθ.: αμουϼτσέτι-λι.

Αμπόϼ^ου-ου: Η αυλή μπροστά στο σπίτι και όχι η ευρύτερη.

Αμπουρἔτζ^ου: Ατμίζω βγάζω ατμούς. Πένι αμπουράτε: ψωμί ατμισμένο για μαλάκωμα. Άμπουρ^ου: ατμός. Πληθ.: άμπουρι.

Αν/τρἔϊλια & ναν/τρἔϊλια: Ανά τρεις, τρεις-τρεις. Αν/τσέϼτσ^ου: Πρόπερσι, ντι αν/τσέϼτσ^ου: από πρόπερσι.

Αναλουγί-α: Αναλογία, ποσόστωση.

Ανάλτ^ου-ου: Ψηλός. Πληθ.: ανάλτσ^ι-ιε. Θηλ.: ανάλτε-α. Πληθ.: ανάλτι-λι.

Ανάλτσ^ου: Σηκώνω, ανασηκώνω, υψώνω, ανεβάζω.

Ανάνγκι-α: Ανάγκη.

Αναπουδιά-ου: Αναποδιά.

Ανάπουδ^ου-ου: Αναποδογυρισμένος, ανάποδος, δύστροπος.

Ανάσε-α: Αναπνοή, ανάσα, ανάπαυση. Δες: αντιγιάρι.

Αναφουράου: Αναφορά, αίτηση.

Ανγκάν^ου: Κάλεσμα ζώων. Ανγκάνε καένιλι: κάλεσε τον σκύλο.

Άνγκιλ^ου-ου: Ήσυχος, ήρεμος, πράος, άγγελος.

Ανίφουϼ^ου-ου: Ανήφορος. Δες και μ/προυστάτα.

Ανκούπουρ^ου: Αγοράζω. Ανκουπουράτ^ου-ου: αγορασμένος.

Άνντα:  Όταν. Άνντα σ^ι νἔτζ^ι: Όταν θα πας.

Ανντάμουσι-α: Αντάμωμα, συνάντηση.

Ανντάϼτ^ου-ου: Αντάρτης, επαναστάτης, άνθρωπος ατίθασος.

Ανντίχριστ^ου-ου: Αντίχριστος, κακός, ανάποδος.

Ανντράλαε-α: Ανακατωσούρα, ζάλη, αντράλα.

Ανόστ^ου-ου: Δικός μας. Ανώστε: δική μας.

Άν^ου-ου, χάν^ου: Χάνι και εστιατόριο από την πρώτη εμφάνισή του στα χάνια που έτρωγαν οι ταξιδιώτες.

Άν^ου-ου: Χρόνος, έτος. Επίρρημα: άν^ου: πέρυσι.

Ανουρτζἔστ^ου & ανούργκ^ου: Μυρίζω. Αννιούρτζι: μυρίζει. Ννιουρίζμε: μυρωδιά.

Ανουστἔτζ^ου: Ανοστεύω. Άνουστ^ου-ου: άνοστος. Θηλ.: άνουστε-α.

Αντάπ^ου: Ποτίζω. Αντιπάτ^ου-ου: ποτισμένος. Θηλ.: αντιπάτε-α.

Αντάρ^ου: Παρασκευάζω, κατασκευάζω, κατεργάζομαι, κατεργάζω. Αντιϼάτ^ου-ου: κατεργασμένος. Θηλ.: αντιϼάτε-α, αντάϼε σαλάτα: κατέργασε την σαλάτα, ρίξε λάδι, ξίδι, αλάτι κ.λπ.. Το Αντάρ^ου: κατεργάζω, μερικές φορές ακούγεται στη θέση του τσι φάτσ^ι: Τι κάνεις; Δηλαδή: τσι αντάρ^ι αντί για το τι κατεργάζεις, λέει τι κάνεις. Αυτό είναι δάνειο από βλάχους άλλων περιοχών που για το τι κάνεις λένε: τσι αντάρ^ι και όχι τσι φάτσ^ι που λέμε εμείς.

Αντάστ^ου: Περιμένω με ανυπομονησία, προσδοκία και ελπίδα. Τι αντάστε: ανυπομονείς (να το φας το ξύλο). Λου αντιστά: αδημονούσε (να τις φάει). Τι αντάστε και Τι αντιστά: κοινώς σε τρώει και σε έτρωγε ο πισινός σου.

Αντἔτι,α: Έθιμο, συνήθεια, αντέτι.

Αντίγι^ου: Αναπνέω, ανασαίνω. Αντιγιάτ^ου-ου: ο άνθρωπος με πρόβλημα στην αναπνοή. Αντιγιάτικ^ου-ου: ασθμένων, έχει άσθμα, είναι ασθματικός.

Αντινάβρα & αζντινάβρα: Πρόσφατα, πριν από λίγη ώρα.

Αντουκἔστ^ου: Καταλαβαίνω, κατανοώ, συμμερίζομαι.

Αντούκ^ου: Φέρνω, για δεύτερα-τρίτα πρόσωπα και αντικείμενα. Ποτέ δεν λέμε αντούκ^ου για πρώτο πρόσωπο όπου λέμε γίν^ου: έρχομαι. Οι περισσότεροι μη «αρβανιτόβλαχοι» λένε μι αντούκ^ου: με φέρνω. Μι ντούκ^ου: με πάω. Ενώ εμείς λέμε: νἔνγκ^ου: πάω.

Αντούν^ου: Μαζεύω, αθροίζω, αποθηκεύω, αποταμιεύω.

Αντούρι & ντούρι: Αρκετά, φτάνει, όχι άλλο.

Αξί και αξίε: Αξία, άξαφνα = ξαφνικά, άξαφνα, άξι^ου: άξιος.

Αούμμπρε-α: Σκιά. Στά^ου του αούμμπρε: κάθομαι στη σκιά.

Αούνγκ^ου: Αλείφω, ασπρίζω, χρωματίζω. Αούμτ^ου-ου: αλειμμένος.

Αούϼ^ου: Διώχνω, κραυγάζω, ουρλιάζω. Αουϼάτ^ου-ου: διωγμένος, εκδιωγμένος.

Αουσσιέτζ^ου: Γερνάω, γεράζω. Αουσσιάτ^ου-ου: γερασμένος. Πληθ.: αουσσ^ιάτσ^ι-ε. Θηλ.: αουσσιάτε-α. Πληθ.: αουσσ^ιάτι-λι. Αούσσι^ου: γέρος. Πληθ.: αούσσ^ι-ιε. Θηλ.: μώσσιε-α. Πληθ.: μώσσι-λι.

Απάνγκιου^ου-ου: Απάνεμο, καταφύγιο, άσυλο, απάγκιο.

Απάντισι-α: Απάντηση.

Απατιόν^ου-ου: Ψεύτης, ρίχτης, απατεώνας.

Άπε-α: Νερό. Ν/τράπε: για νερό.

Απιλπισίτ^ου-ου: Απελπισμένος. Απιλπισίτε: απελπισμένη.

Απινντιξἔστ^ου: Αναμένω, ελπίζω, προσδοκώ. Νι απινντιξίτ^ου: αναπάντεχος. Νι απινντιξίτε: αναπάντεχη, αναπάντεχα.

Άπιρε: Ξημερώνει. Απρί: ξημέρωσε. Απρίτα: το ξημέρωμα. Καιϼπάτα: χάραμα. Σαμπά^ι: νωρίς πριν ξημερώσει.

Άπιρ^ου: Προφυλάσσω, προστατεύω, υπερασπίζω, ξημερώνω. Π.χ.: νου άπιρε όϊλι: δεν προφυλάσσει, δεν προστατεύει, δεν ξημερώνει σώα τα πρόβατα.

Άπιστ^ου-ου: Άπιστος, καχύποπτος.

Απλἔκ^ου: Σκύβω, γέρνω, στρέφω προς τα κάτω, σβήνω τη φωτιά. Απλιάκαε φόκου: σβήσε τη φωτιά. Απλιάκαιτι: σκύψε.

Απουδιξἔστ^ου: Αποδεικνύω.

Απούκ^ου: Προφταίνω, προλαβαίνω, φθάνω. Απουκάτ^ου: αποκατεστημένος, φτασμένος. Πληθ.: απουκάτσι-ιε. Θηλ.: απουκάτε-α. Πληθ.: αποκάτι-λι.

Απούν^ου: Χαμηλώνω. Απουνάτ^ου-ου: χαμηλωμένος. Πληθ.: απουνάτσ^ι-ιε. Θηλ.: απουνάτε,α. Πληθ.: απουνάτι, λι.

Απουρί-α: Απορία.

Απόστολ^ου (θρησκείας): Απόστολος.

Απουστόλ^ι και Τόλ^ι: Απόστολος (όνομα).

Απουφουσἔστ^ου: Αποφασίζω.

Απρίν^ι: Παραμονή, πριν ξημερώσει. Π.χ.: απρίν^ι πάσστ^ι: παραμονή Πάσχα. Απρίν^ι ντουμένικαε: παραμονή Κυριακής. Απρίν^ι τζιό^ι: παραμονή Πέμπτης.

Απρίνντ^ου: Ανάβω. Απρἔσ^ου-ου: αναμμένος. Απράσε-α: αναμμένη.

Απρίϼι^ε: Ο μήνας Απρίλιος.

Απρόκι^ου: Πλησιάζω, δέχομαι, καταδέχομαι. Π.χ. απρώκιε πάσστιλι: πλησιάζει το Πάσχα.

Αϼάβντ^ου: Υπομένω, ανέχομαι, αντέχω. Νου αϼάβντ^ου: δεν αντέχω. Νου σ αϼάβντε: δεν αντέχεται.

Αράδε^α: Σειρά, αράδα. Πι αράδε: στη σειρά.

Αϼάντ^ου: Ξύνω αντικείμενο, λειάνω, πλανίζω, ξύνω το κολλημένο φαγητό στην κατσαρόλα.

Αράπ^ου-ου: Αράπης. Να λαε Λούκα λαε αράπη μα ασστιπτά^ι σ^ι μι λώ^ι κου αγάπη: βρε Λουκά βρε αράπη για δεν περίμενες να με πάρεις με αγάπη. Στίχος από ένα παλιό βλάχικο πολυφωνικό τραγούδι μετά από μία απαγωγή.

Αϼάτσι: Κρύος, ψυχρός. Στι μπάσσι^ου αϼάτσι: να σε φιλήσω κρύο, δηλαδή πεθαμένο. Είναι μία από τις πολύ βαριές κατάρες που ακούγονταν παλιότερα.

Αϼέμ^ου: Ξεχειμωνιάζουμε και ξεχειμωνιάσαμε. Γ-ιάϼε-α: ο χειμώνας.

Αϼέμ^ου: Σκάβω, σκαλίζω, οργώνω. Έστι αϼιμάτ^ου: είναι σκαμμένος. Αϼέμε: σκάψε. Αϼέμου: σκάψτο.

Αϼέντ^ου: Γελώ, εξαπατώ. Αϼέσ^ου-ου: γέλιο. Μι αϼέσι: με ξεγέλασε. Αϼέντι: γέλα και γελάει.

Αϼἔστ^ου: Αραιώνω, σκορπίζω, σκουπίζω. Π.χ.: αϼἔστ^ου κάσα: σκουπίζω το σπίτι. Αϼἔστ^ου όιλι: αραιώνω, σκορπίζω τα πρόβατα.

Αϼἔτζ^ου & ιαϼἔτζ^ου: Ξεχειμωνιάζω. Ι-αϼί^ου-ου: χειμάδι, χειμαδιό.

Αρἔτι: Επιβήτορας (για ζώα). Μπιρμπἔτσι αρἔτι: κριάρι βαρβάτο επιβήτορας.

Αϼικἔστ^ου: Αρπάζω. Μι αϼικἔστ^ου: αρπάζομαι, τσακώνομαι. Αϼικίτ^ου-ου: αρπαγμένος. Πληθ.: Αϼικίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αϼικίτε-α. Πληθ.: αϼικίτι-λι.

Αϼίκι^ου-ου: Νεφρό. Πληθ.: αϼίκι-λι.

Αϼιμέν^ου: Ρήμα. Μένω, ξεμένω, υπολείπομαι, επιζώ.

Αρίνε-α: Άμμος, σκόνη από την αρένα.

Αρισἔστ^ου: Αρέσω. Ννι αρισἔσστι: μου αρέσει.

Αρίτσσι^ου-ου: Σκαντζόχοιρος και μαντραβίτσα (εξάνθημα δέρματος).

Αρμάτι-λι: Ο ρουχισμός μαζί με τα κοσμήματα (συνήθως γυναικών).

Αρματουσἔστ^ου: Εξοπλίζω, ντύνω, αρματώνω. Άρμε: όπλο.

Άρντ^ου: Καίω. Αρντἔρι: κάψιμο. Άρσ^ου-ου: καμμένος. Άρσε-α: καμμένη.

Α-ϼουκιούσι^ου & ϼουκιουσιέστ^ου: Γλιστρώ, ολισθαίνω, κάνω γλίστρα.

Αϼούκ^ου: Ρίχνω, πετάω άχρηστα. Αϼούκου χίμα: πέταξέ το χάμω, μακριά.

Α-ϼουκουρἔτζ^ου: Κρυώνω, κρυολογώ, αρρωσταίνω. Α-ρυκόρι: κρύο, ψύχος. Αϼουκουράτ^ου-ου: κρυωμένος, κρυολογημένος. Πληθ.: Α-ϼουκουράτσ^ι-ιε. Θηλ.: Α-ϼουκουράτε-α. Πληθ.: Α-ϼουρκουράτι-λι.

Α-ϼουκουτἔστ^ου: Κυλάω, κατρακυλάω. Μι αϼουκουτἔστ^ου: κατρακυλάω αλλά και πέφτω, ξαπλώνω για ύπνο.

Αϼούπ^ου: Τρυπάω, τρυπώνω. Αϼούπτ^ου-ου: τρυπημένος. Πληθ.: αϼούπτσι-ιε. Θηλ.: αϼούπτε-α. Πληθ.: αϼούπτι-λι.

Α-ϼουσσιουνἔτζ^ου: Ντροπιάζω. Μι αϼουσσσιουνἔτζ^ου: ντροπιάζομαι. α-ϼουσσένι-α: ντροπή. Α-ϼουσσ^ιουνάτ^ου-ου: ντροπιασμένος. Πληθ.: α-ϼουσσιουνάτσ^ι-ιε. Θηλ.: α-ϼουσσιουνάτε-α. Πληθ.: Α-ϼουσσιουνάτι-λι.

Α-ϼουστόν^ου: Ανατρέπω, αναποδογυρίζω. Α-ϼουστουνάτ^ου-ου: αναποδογυρισμένος. Πληθ.: α-ϼουστουνάτσ^ι-ιε. Θηλ.: α-ϼουστουνάτε-α. Πληθ.: α-ϼουστουνάτι-λι.

Αϼσάρ^ου: Πηδώ. Αϼσιρίτ^ου-ου: πηδηγμένος. Πληθ.: αϼσιρίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αϼσιρίτε-α. Πληθ.: αϼσιρίτι-λι.

Αϼώμυκ^ου: Μασάω, μηρυκάζω, αναμασώ. Αϼουμυκάτ^ου-ου: μασημένος. Πληθ.: αϼουμυκάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αϼουμυκάτε-α. Πληθ.: αϼουμυκάτι-λι.

Ασ: Μόριο κατά το ελληνικό: ας πάει: ασ νιάνγκαε.

Ασιάρε: Εχθές. Αστιϼσιάρε: προχθές. Ασιάρε ντιμιάτσε: εχθές το πρωί.

Ασιμουσἔστ^ου: Ασημώνω. Ασίμι-α: ασήμι.

Ασιρνώπτια: Εχθές το βράδυ τη νύχτα.

Α-σκαιννισἔστ^ου: Ταλαιπωρώ, λαχανιάζω, σκανιάζω. Α-σκαιννισίτ^ου-ου: σκανιασμένος. Πληθ.: α-σκαιννισίτσ^ι-ιε. Θηλ.: α-σκαιννισίτε-α. Πληθ.: α-σκαιννισίτι-λι.

Ασκέρι-α: Στρατός, ασκέρι.

Α-σκούλντ^ου: Μπανιαρίζω, χώνω ολόκληρον στο νερό, λούζω. Μι α-σκούλντ^ου: μπανιαρίζομαι, χώνομαι ολόκληρος στο νερό. Α-σκουλντάτ^ου-ου: βουτηγμένος. Πληθ.: α-σκουλντάτσ^ι-ιε. Θηλ.: α-σκουλντάτε-α. Πληθ.: α-σκουλντάτι-λι. Βινιά α-σκουλντάτ^ου νκίκαε ντι άπε: ερχόταν απ’ τον πολύ ιδρώτα σαν βουτηγμένος στο νερό, έσταζε νερό.

Ασκούλτ^ου: Ακούω με προσοχή, υπακούω, στήνω αυτί.

Ασκούνντ^ου: Κρύβω, αποκρύπτω. Μι ασκούνντ^ου: κρύβομαι. Ασκούμτ^ου-ου: κρυμμένος. Πληθ.: ασκούμτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασκούμτε-α. Πληθ.: ασκούμτι-λι.

Ασλάν^ου-ου: Λεβέντης, γενναίος, παλικάρι, λιοντάρι. Πληθ.: ασλάνν^ι-ιε. Θηλ.: ασλάνε-α. Πληθ.: ασλάνι-λι.

Ασούν^ου: Κρούω, ηχώ, παράγω ήχο, κουδουνίζω.

Ασούντ^ου: Ιδρώνω. Ασουντάτ^ου-ου: ιδρωμένος. Πληθ.: ασουντάτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασουντάτε-α. Πληθ.: ασουντάτι-λι. Σιντώρι-α: ο ιδρώτας.

Ασπάργκ^ου: Χαλάω, καταστρέφω, διαφθείρω, χαλάω νόμισμα. Ασπάϼτ^ου-ου: χαλασμένος, σπάταλος. Πληθ.: ασπάϼτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασπάϼτε-α. Πληθ.: ασπάϼτι-λι.

Ασπάρ^ου: Τρομάζω, φοβερίζω. Μιασπάρ^ου: φοβάμαι, τρομάζω. Ασπιράτ^ου-ου: φοβισμένος. Πληθ.: ασπιρτάτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασπιράτε-α. Πληθ.: ασπιράτι-λι. Ασπάρ^ου: σημαίνει και φαίνομαι, μοιάζω. Δες και νσιπάρ^ου-νσιπάρι.

Ασπἔλ^ου: Ξεπλένω. Ασπιλάτ^ου-ου: ξεπλυμένος. Πληθ.: ασπιλάτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασπιλάτε-α. Πληθ.: ασπιλάτι-λι.

Ασσκἔτζ^ου: Ξεσκίζω, κομματιάζω. Ασσκιάτ^ου-ου: ξεσκισμένος. Πληθ.: ασσκιάτσι-ιε. Θηλ.: ασσκιάτε-α. Πληθ.: ασσκιάτι-λι.

Ασστἔπτ^ου: Περιμένω, προσδοκώ.

Ασστἔργκ^ου: Καθαρίζω, σφουγγαρίζω, σφουγγίζω. Ασστἔϼσ^ου: σφουγγισμένος. Πληθ.: ασστἔϼσ^ι-ιε. Θηλ.: ασστἔϼσε-α. Πληθ.: ασστἔϼσι-λι.

Ασστἔϼ^ου: Στρώνω, κυνηγώ, καταδιώκω, όπως λέμε στα ελληνικά τον στρώνω στο κυνήγημα. Ασστιϼάτ^ου-ου: στρωμένος-κυνηγημένος. Πληθ.: ασστιϼάτσ^ι-ιε. Θηλ.: ασστιϼάτε-α. Πληθ.: ασστιϼάτι-λι.

Αστάγι^ου: Κόβω δρόμο, του κόβω το δρόμο, διασταυρώνομαι, το κόψιμο στο γάλα. Μι αστάγι^ου: κόβομαι, παραλύω από κάτι αναπάντεχο. Σι αστιγιέ λάπτιλι: κόπηκε το γάλα, όπως λέμε και κόπηκε το αυγολέμονο στη σούπα. Αστιγιάτ^ου-ου: κομμένος, έτσι λέγεται και ο άνθρωπος που κόβει την ηρεμία του και οργίζεται ξαφνικά χωρίς σοβαρό λόγο. Πληθ.: αστιγιάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αστιγιάτε-α. Πληθ.: αστιγιάτι-λι.

Αστάρε: Σήμερα το βράδυ.

Αστιβιάρε: Το περασμένο καλοκαίρι.

Αστιγιάϼε: Τον περασμένο χειμώνα.

Αστίνγκ^ου: Σβήνω, εξαφανίζω. Αστίνγκ^ου φόκου: σβήνω, εξαφανίζω τη φωτιά. Ουσ τι αστίνγκ^ου: θα σε σβήσω, εξαφανίσω. Αστίμτ^ου-ου: σβησμένος, εξαφανισμένος. Πληθ.: αστίμτσ^ι-ιε. Θηλ.: αστίμτε-α. Πληθ.: αστίμτι-λι.

Αστιπρινβιάρε: Την περασμένη άνοιξη.

Αστιϼσάρ^ου: Υπερπηδώ. Αστιϼσιρίτ^ου-ου: υπερπηδημένος (έτσι λέγεται ο υπερόπτης κοινώς καβαλημένος). Πληθ.: Αστιϼσιρίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αστιϼσιρίτε-α. Πληθ.: αστιϼσιρίτι-λι.

Αστιτώμνε: Το περασμένο φθινόπωρο.

Αστούμσινα: Κάποια συγκεκριμένη στιγμή στο παρελθόν, τότε.

Αστούπ^ου: Βουλώνω, ταπώνω. Αστουπάτ^ου-ου: βουλωμένος. Πληθ.: αστουπάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αστουπάτε-α. Πληθ.: αστουπάτι-λι.

Αστρἔκ^ου: Ξεπερνώ, προσπερνώ, υπερτερώ, υπερέχω. Αστρικούτ^ου-ου: ξεπερασμένος. Πληθ.: αστρικούτσ^ι-ιε. Θηλ.: αστρικούτε-α. Πληθ.: αστρικούτι-λι.

Ατά & ατάου: Δικό σου, δική σου.

Ατάϊα & ατάϊ: λέγεται: Στι πάτε ατάϊα: να σε βρει μια αναποδιά, ζημιά. Τσι ατάϊ σ’ φἔτσι: τι αναποδιά, τι ζημιά έγινε.

Άτε λάϊε: Μητέρα μαύρη, λέγεται σαν το ελληνικό: πω-πω!!

Ατζαμί^ου-ου: Άπειρος, ατζαμής.

Ατζιόκ^ου: Παίζω άλλον. Μι ατζιόκ^ου: παίζω εγώ, παιχνίδι.

Ατζιούνγκ^ου: Φθάνω, κοντεύω. Ατζιούμσι: έφτασε.

Ατζιουνἔτζ^ου: Πεινάω πολύ. Ατζιούν^ου-ου: Νηστικός, πεινασμένος. Πληθ.: ατζιουνάτσ^ι-ιε. Θηλ: ατζιούνε-α. Πληθ..: ατζιουνάτι-λι.

Ατζιούτ^ου: Βοηθάω. Ατζιουτάτ^ου-ου: βοηθημένος. Πληθ.: ατζιουτάτσ^ι-ιε. Θηλ.: ατζιουτάτε-α. Πληθ.: ατζιουτάτι-λι.

Ατιμία: Ατιμία.

Άτιχ^ου-ου: Άτυχος. Ατιχί-α, ατυχία.

Ατσά: Εκείνη. Ατσάου φἔτσι: εκείνη το έκανε.

Άτσαλ^ου-ου: Άτσαλος. Θηλ.: άτσαλαε-α.

Ατσἔλ^ου: Εκείνος.

Ατσία: Αυτού. Ατσία στέ: αυτού, κάτσε, στάσου.

Αφανισἔστ^ου: Αφανίζω, καταστρέφω, εξαφανίζω.

Αφάου: Κουκί, κουκιά (κηπευτικό, φάβα).

Αφἔνντ^ου-ου: Κύριος, αφέντης, πεθερός για τη νύφη.

Άφεριμ: Μπράβο, εύγε.

Αφίγκαιρα και αφρίγκαιρα: Γύρω-γύρω, τριγύρω.

Αφιλισἔστ^ου: Αξίζω, χρησιμεύω, ωφελώ.

Αφιρἔστ^ου: Προφυλάσσω, προστατεύω. Αφιρίτ^ου-ου: φυλαγμένος, προστατευμένος. Πληθ.: αφιρίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αφιρίτε-α. Πληθ.: αφιρίτι-λι. Μι αφιρἔστ^ου: φυλάγομαι, προφυλάγομαι.

Αφίφ^ου & ζαϊφ^ου: Ασθενικός, καχεκτικός, μυγιάγγιχτος. Θηλ.: αφίφε-α.

Άφλ^ου: Βρίσκω. Αφλάτ^ου-ου: βρισκούμενος, αυτός που βρέθηκε (έτσι λέγεται και ο άνθρωπος που είναι αλλοπαρμένος βρίσκεται σε μη φυσιολογική πνευματική κατάσταση). Πληθ: αφλάτσ^ι-ιε. Θηλ.: αφλάτε-α. Πληθ.: αφλάτι-λι.

Α-φουμἔτζ^ου: Παράγω καπνό, καπνίζω, καίω κάτι που καπνίζει.

Α-φουνντόσ^ου: Βαθύς. Αφυνντά, βαθιά. Α-φουνντουσίμι: βάθος. Φούνντ^ου-ου: Φούντος, ο πάτος του βάθους.

Α-φουνντουσἔστ^ου: Βυθίζω, καταβυθίζω, χώνω στο νερό, φουντάρω.

Αχαέν/τ^ου: Τόσος. Αχαέν/τε: τόση.

Αχόργια: Χωριστά, χώρια, χωρίς και παρά.

Αχουλἔστ^ου: Ψηλαφίζω, χαϊδεύω, κάνω χρήση της αφής.

Α-χουμμπουσἔστ^ου: Χαντακώνω, χώνω στο χώμα. Α-χουμμπουσίτ^ου-ου: χαντακωμένος. Θηλ.:α-χουμμπτουσίτε-α.

Α-χούρι-α: Αχούρι.

Αχουϼχἔστ^ου: Αρχίζω. Αϼχί-α: αρχή. Αχουϼχίτ^ου-ου: αρχινημένος. Πληθ.: αχουϼχίτσ^ι-ιε. Θηλ.: αχουϼχίτε-α. Πληθ.: αχουϼχίτι-λι.

Αχτάρι: Τέτοιος, τέτοια.

Άχτι: πάθος εκδίκησης, άχτι.

Αώ: Εδώ. Αώτσι: εδώ δα.

Αώλταρ^ι: Προχθές.